کد مطلب:122245 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:267
سبط اول در کتاب و سنت
حضرت حسن علیه السلام همانند سایر اهل بیت مقام و جایگاه بالایی در كتاب خدا و سنت حضرت رسول صلی الله علیه و آله دارد. قرآن كریم كه قانون اساسی و معجزه ی جاویدان اسلام است. آیات روشنگری كه جایگاه امام حسن علیه السلام و اهل بیت علیهم السلام را در آن روشن سازد در خود دارد. از آن جمله:
1 آیه تطهیر: (خداوند چنین می خواهد كه هر آلایش را از شما خانواده نبوت ببرد و شما را از هر عیب پاك و منزه گرداند. [1] در شأن نزول این آیه كه بر پیامبر صلی الله علیه و آله وارد
[ صفحه 13]
شده نوشته اند كه پیامبر عبای خیبری درخواست نمود و علی و فاطمه و حسن و حسین را با آن پوشاند و گفت: (اینان خاندان من هستند ناپاكی و بدی را از آنها دور فرما و آنها را پاك گردان) [2] لذا آیه تطهیر در اجابت دعای حضرت محمد صلی الله علیه و آله نازل گردید. این آیه قرآن شهادت خداوند در پاكی خاندان رسول و دوری آنها از ناپاكی بعنوان تجسم اسلام زنده و متحرك را بیان می نماید.
2 آیه مباهله: (پس هر كس با تو درباره ی حضرت عیسی علیه السلام در مقام مجادله برآید، بعد از آنكه آگاهی یافتی، بگو: بیایید ما و شما بخوانیم،فرزندان و زنان و نفوس خود را تا با هم به مباهله برخیزیم و در حق یكدیگر نفرین كنیم تا دروغگو و كافران را به عذاب خدا گرفتار سازیم.) [3] دلیل نزول این آیه كریمه را مفسران كه به علم قرآنی احاطه داشته اند ذكر نموده اند كه این آیه زمانی نازل گشت كه مسیحیان بنی نجران با رسول خدا اتفاق نمودند كه مباهله كنند تا خداوند هر كس در دعوت و اعتقادش باطل بوده را به هلاكت رساند. لذا رسول خدا صلی الله علیه و آله اهل بیت خود را (علی، فاطمه، حسن، حسین) برای مباهله خارج نمود. هنگامی كه مسیحیان چهره های نورانی را كه پیامبر برای مباهله خارج نموده را دیدند از پیامبر معذرت خواهی نموده و به پادشاه خود فشار آوردند كه جزیه پرداخت نماید. در این آیه كریمه از حسنین بعنوان (ابناء) و از محمد صلی الله علیه و آله و علی علیه السلام (انفسنا) و فاطمه كه نماینده تمام زنان مسلمان بود كه در آیه با لفظ «نساءنا» تعبیر شده كه این امر به روشنی به مقام اهل بیت علیهم السلام در نزد خداوند و
[ صفحه 14]
رسولش دلالت دارد.
3 آیه ی مودة: (بگو: من از شما اجر رسالت جز این نخواهم كه مودت و محبت مرا در حق خویشاوندانم منظور دارید و هر كه كار نیكو انجام دهد ما بر نیكویی اش بیفزاییم كه خدا آمرزنده و پذیرنده ی بندگان است. [4] مفسران می گویند كه این آیه درباره ی علی و فاطمه، حسن و حسین علیهماالسلام نازل گردیده است و در دو صحیح و احمد بن حنبل و تفسیر ثعلبی و تفسیر طبری از ابن عباس نقل شده كه فرموده است: هنگامی كه این آیه نازل گردید گفتند: یارسول الله نزدیكان شما چه كسانی هستند كه محبت به آنها بر ما واجب شد؟ فرمود: علی و فاطمه و پسرانشان.) از علی بن حسین علیه السلام و سعید بن جبیر و عمرو بن سعید و از ابی جعفر و از ابی عبدالله (امام جعفر صادق) علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله... نقل شده كه فرمود: هنگامی كه از مفاد این آیه پرسیده شد: «فرمودند كه به نزدیكانم محبت نمایید.» [5] درباره ی جایگاه و مقام امام حسن علیه السلام و اهل بیت علیهم السلام در آیات قرآن اكتفا كرده و به بعضی از روایاتی كه از رسول خدا صلی الله علیه و آله در شأن و جایگاه بلند امام حسن علیه السلام نقل شده اشاره می نماییم:
1- بخاری و مسلم از براء نقل می كنند كه گفته است: رسول خدا صلی الله علیه و آله در حالی كه حسن بن علی علیه السلام بر دوش مباركش بود را دیدم كه می فرمود: خدایا من او را دوست می دارم پس تو نیز او را دوست بدار.
2- ترمذی از ابن عباس نقل می كند كه فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله حسن بن علی علیه السلام را حمل نمود سپس مردی گفت: مگر سوار بر مركب شده ای ای فرزند! رسول خدا
[ صفحه 15]
فرمود: بله! او سوار بر مركب شده است.
3- از حافظ ابی نعیم از ابی بكر نقل شده است: رسول خدا در حال نماز خواندن بود كه در حالت سجده حسن آمد و بر كمر و گردن وی سوار شد و پیامبر صلی الله علیه و آله او را اندكی كنار می زد، بعد از اتمام نماز به او گفتند: ای رسول خدا شما با این طفل كاری می كنی كه با هیچ كس انجام نمی دهی؟ فرمود: این ریحانه ی من است.
4- انس بن مالك گفت كه: از رسول خدا صلی الله علیه و آله پرسیده شد، كدام یك از خاندان شما برای شما عزیز است فرمود: حسن و حسین.
5- عایشه گفت: پیامبر صلی الله علیه و آله حسن علیه السلام را می گرفت و به سینه می فشرد سپس می فرمود: (خدایا این فرزند من است و من او را دوست دارم پس دوستش بدار و هر كس او را دوست داشت، دوست بدار.)
6- حابر بن عبدالله گفت: رسول خدا فرمود: هر كس خواست كه به جوانان بهشت نگاه كند، پس نگاه كند به حسن بن علی.
7- از یعلی بن مرة گفت: كه با پیامبر صلی الله علیه و آله خارج شدیم و برای غذا دعوت شده بودیم در مسیر امام حسن علیه السلام بازی می كرد، پیامبر صلی الله علیه و آله در مقابل جمع به سرعت به سوی او رفت و دستهای خود را گشود و در حالی كه می خندید یك دست را بر سر و دست دیگر را بر گردن وی نهاد و او را بوسید سپس فرمود: حسن از من است و من از حسن خداوند دوست بدارد دوست دارش را.
8 از غزالی در احیاء نقل شده كه پیامبر صلی الله علیه و آله درباره امام حسن علیه السلام فرمود: مشابه ترین از نظر خلق و خلق به من می باشد. [6] .
[ صفحه 16]
هر كس خواست بیشتر در این باره بداند به منابعی مانند ینابیع المودة قندوزی حنفی و فضائل خمسه از صحاح سته فیروز آبادی و مسند احمد بن حنبل و تذكرة خواص سبط ابن جوزی و... مراجعه نماید. بر این اساس جایگاه امام حسن علیه السلام در دنیای اسلام از میان كتاب قرآن و سنت شریفه مشخص می گردد. اگر صفحه ای از صفحات تاریخ را پیرامون امام حسن علیه السلام ورق بزنیم اهداف تاریخ را جدا از انجام رسالت امام علیه السلام نمی یابیم. و در درجه اول سلوك و رفتار شخصیت ها در محیط اسلامی مجسم گشته تا برای ما و سایر نسلها نمونه و الگو باشد.
1 آیه تطهیر: (خداوند چنین می خواهد كه هر آلایش را از شما خانواده نبوت ببرد و شما را از هر عیب پاك و منزه گرداند. [1] در شأن نزول این آیه كه بر پیامبر صلی الله علیه و آله وارد
[ صفحه 13]
شده نوشته اند كه پیامبر عبای خیبری درخواست نمود و علی و فاطمه و حسن و حسین را با آن پوشاند و گفت: (اینان خاندان من هستند ناپاكی و بدی را از آنها دور فرما و آنها را پاك گردان) [2] لذا آیه تطهیر در اجابت دعای حضرت محمد صلی الله علیه و آله نازل گردید. این آیه قرآن شهادت خداوند در پاكی خاندان رسول و دوری آنها از ناپاكی بعنوان تجسم اسلام زنده و متحرك را بیان می نماید.
2 آیه مباهله: (پس هر كس با تو درباره ی حضرت عیسی علیه السلام در مقام مجادله برآید، بعد از آنكه آگاهی یافتی، بگو: بیایید ما و شما بخوانیم،فرزندان و زنان و نفوس خود را تا با هم به مباهله برخیزیم و در حق یكدیگر نفرین كنیم تا دروغگو و كافران را به عذاب خدا گرفتار سازیم.) [3] دلیل نزول این آیه كریمه را مفسران كه به علم قرآنی احاطه داشته اند ذكر نموده اند كه این آیه زمانی نازل گشت كه مسیحیان بنی نجران با رسول خدا اتفاق نمودند كه مباهله كنند تا خداوند هر كس در دعوت و اعتقادش باطل بوده را به هلاكت رساند. لذا رسول خدا صلی الله علیه و آله اهل بیت خود را (علی، فاطمه، حسن، حسین) برای مباهله خارج نمود. هنگامی كه مسیحیان چهره های نورانی را كه پیامبر برای مباهله خارج نموده را دیدند از پیامبر معذرت خواهی نموده و به پادشاه خود فشار آوردند كه جزیه پرداخت نماید. در این آیه كریمه از حسنین بعنوان (ابناء) و از محمد صلی الله علیه و آله و علی علیه السلام (انفسنا) و فاطمه كه نماینده تمام زنان مسلمان بود كه در آیه با لفظ «نساءنا» تعبیر شده كه این امر به روشنی به مقام اهل بیت علیهم السلام در نزد خداوند و
[ صفحه 14]
رسولش دلالت دارد.
3 آیه ی مودة: (بگو: من از شما اجر رسالت جز این نخواهم كه مودت و محبت مرا در حق خویشاوندانم منظور دارید و هر كه كار نیكو انجام دهد ما بر نیكویی اش بیفزاییم كه خدا آمرزنده و پذیرنده ی بندگان است. [4] مفسران می گویند كه این آیه درباره ی علی و فاطمه، حسن و حسین علیهماالسلام نازل گردیده است و در دو صحیح و احمد بن حنبل و تفسیر ثعلبی و تفسیر طبری از ابن عباس نقل شده كه فرموده است: هنگامی كه این آیه نازل گردید گفتند: یارسول الله نزدیكان شما چه كسانی هستند كه محبت به آنها بر ما واجب شد؟ فرمود: علی و فاطمه و پسرانشان.) از علی بن حسین علیه السلام و سعید بن جبیر و عمرو بن سعید و از ابی جعفر و از ابی عبدالله (امام جعفر صادق) علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله... نقل شده كه فرمود: هنگامی كه از مفاد این آیه پرسیده شد: «فرمودند كه به نزدیكانم محبت نمایید.» [5] درباره ی جایگاه و مقام امام حسن علیه السلام و اهل بیت علیهم السلام در آیات قرآن اكتفا كرده و به بعضی از روایاتی كه از رسول خدا صلی الله علیه و آله در شأن و جایگاه بلند امام حسن علیه السلام نقل شده اشاره می نماییم:
1- بخاری و مسلم از براء نقل می كنند كه گفته است: رسول خدا صلی الله علیه و آله در حالی كه حسن بن علی علیه السلام بر دوش مباركش بود را دیدم كه می فرمود: خدایا من او را دوست می دارم پس تو نیز او را دوست بدار.
2- ترمذی از ابن عباس نقل می كند كه فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله حسن بن علی علیه السلام را حمل نمود سپس مردی گفت: مگر سوار بر مركب شده ای ای فرزند! رسول خدا
[ صفحه 15]
فرمود: بله! او سوار بر مركب شده است.
3- از حافظ ابی نعیم از ابی بكر نقل شده است: رسول خدا در حال نماز خواندن بود كه در حالت سجده حسن آمد و بر كمر و گردن وی سوار شد و پیامبر صلی الله علیه و آله او را اندكی كنار می زد، بعد از اتمام نماز به او گفتند: ای رسول خدا شما با این طفل كاری می كنی كه با هیچ كس انجام نمی دهی؟ فرمود: این ریحانه ی من است.
4- انس بن مالك گفت كه: از رسول خدا صلی الله علیه و آله پرسیده شد، كدام یك از خاندان شما برای شما عزیز است فرمود: حسن و حسین.
5- عایشه گفت: پیامبر صلی الله علیه و آله حسن علیه السلام را می گرفت و به سینه می فشرد سپس می فرمود: (خدایا این فرزند من است و من او را دوست دارم پس دوستش بدار و هر كس او را دوست داشت، دوست بدار.)
6- حابر بن عبدالله گفت: رسول خدا فرمود: هر كس خواست كه به جوانان بهشت نگاه كند، پس نگاه كند به حسن بن علی.
7- از یعلی بن مرة گفت: كه با پیامبر صلی الله علیه و آله خارج شدیم و برای غذا دعوت شده بودیم در مسیر امام حسن علیه السلام بازی می كرد، پیامبر صلی الله علیه و آله در مقابل جمع به سرعت به سوی او رفت و دستهای خود را گشود و در حالی كه می خندید یك دست را بر سر و دست دیگر را بر گردن وی نهاد و او را بوسید سپس فرمود: حسن از من است و من از حسن خداوند دوست بدارد دوست دارش را.
8 از غزالی در احیاء نقل شده كه پیامبر صلی الله علیه و آله درباره امام حسن علیه السلام فرمود: مشابه ترین از نظر خلق و خلق به من می باشد. [6] .
[ صفحه 16]
هر كس خواست بیشتر در این باره بداند به منابعی مانند ینابیع المودة قندوزی حنفی و فضائل خمسه از صحاح سته فیروز آبادی و مسند احمد بن حنبل و تذكرة خواص سبط ابن جوزی و... مراجعه نماید. بر این اساس جایگاه امام حسن علیه السلام در دنیای اسلام از میان كتاب قرآن و سنت شریفه مشخص می گردد. اگر صفحه ای از صفحات تاریخ را پیرامون امام حسن علیه السلام ورق بزنیم اهداف تاریخ را جدا از انجام رسالت امام علیه السلام نمی یابیم. و در درجه اول سلوك و رفتار شخصیت ها در محیط اسلامی مجسم گشته تا برای ما و سایر نسلها نمونه و الگو باشد.
[1] سوره احزاب / آيه 33.
[2] اين حديث از مسلم در صحيح و ترمذي در صحيح و نسائي در خصائص و طبري در تفسير نقل شده است.
[3] سوره آل عمران / آيه 61.
[4] سوره شوري / آيه 23.
[5] همان مدرك / ص 26.
[6] اين حديث را فصول المهمه / ابن صباغ مالكي و اعلام الوري / براي طبرسي و اهل بيت از استاد توفيق ابوعلم، المجالس السنية / سيد محسن امين عاملي و كتابهاي بسيار ديگري ذكر نموده است.